Vanuit het programma ‘Leeuwarden Oost’ ligt er een twintigjarige aanpak gericht op vijf wijken om armoede van generatie op generatie te doorbreken. Een ambitieus programma, wat gezien de looptijd sterk afwijkt van het huidige subsidiesysteem. Programmamanager Marloes Schreur heeft ervaring met hoe je samen met de uitvoerders mogelijkheden verkent op het gebied van financieringstrategieën, zoals resultaatfinanciering.
Marloes Schreur: ‘Het is een proces. Je volgt een route en wordt continu geconfronteerd met paradoxen. De crux is om samen met de juiste mensen, de mogelijkmakers in je organisatie, telkens het juiste midden te vinden om het goede te doen.’
Schat expertise én drive op waarde
‘Het succes van resultaatfinanciering valt of staat met het team dat dit opzet. Probeer dus in iedere fase stil te staan bij wie je betrekt. Welke waarde kan iemand toevoegen? Kijk naar de expertise die iemand meebrengt, maar besteed ook aandacht aan persoonlijkheid en drive. Welke mensen gaan je in deze fase verder helpen? Sommige mensen worden enthousiast van wat er mogelijk is, zien kansen en jagen de beweging aan. Anderen willen puur geïnformeerd worden. Wees je ook bewust van de criticasters en probeer van hen je kritische vriend te maken.
Op ieder punt in het proces denk je na: wie zet je aan tafel? Het kan heel waardevol zijn om mensen vanuit de uitvoering in een vroeg stadium te betrekken. En dan wel de mensen die verandering niet spannend vinden, maar er energie van krijgen.’
Borg de stem van de doelgroep
‘In de verschillende fases is het belangrijk dat je de stem van je doelgroep borgt. Ervaringsdeskundigen kunnen veel waarde toevoegen. Maar zorg wel dat je goed weet waar iemand ervaring in heeft. Creëer een veilige setting, met een duidelijke vraag en concrete rol voor de ervaringsdeskundige. Als je iemand gewoon laat aanschuiven, weet diegene niet wat er wordt verwacht en krijg je misschien niet de input waar je op hoopt.
Maak ook een onderscheid in het type ervaring. Wil je input op algemeen niveau of bijvoorbeeld op een specifiek proces of met een specifieke uitvoerder? Specifieke ervaringen zijn vooral handig in de concretiseringsfase.
Denk groot, maar doe klein
‘Bij dit soort processen met veel partijen en belangen zoek je constant de balans tussen risico’s nemen of afdekken. Het is heel nuttig om in het begin veel te bespreken en te discussiëren, maar je wilt niet te lang in theoretische gesprekken blijven hangen. Als je plannen te groot worden, loop je tegen steeds meer regels aan en wordt echt beginnen steeds moeilijker. Op een bepaald punt moet je het kleinschalig oppakken en gaan proberen. Begin met het ontwikkelen van een concept en verzamel daarbij de juiste mogelijkmakers om je heen om tot realisatie te komen. In Leeuwarden hebben we bijvoorbeeld een externe partner die een initiatief een paar maanden voordat de gemeente erin stapt, mogelijk wil maken. Dat verkleint voor ons het risico, omdat we zo al een paar maanden ervaring hebben opgebouwd, en vergroot versnelling bij succes daarna.
Daarnaast is het handig om ook de groep klein te houden, zeker in het begin. Zodra de plannen concreter worden, wordt deze vanzelf groter. Dan heb je namelijk mensen nodig die het gaan doen – de mogelijkmakers. En natuurlijk ook de mensen die de risico’s afdekken, bijvoorbeeld inkoopspecialisten of mensen vanuit de juridische afdeling. Hier zitten ook heel meedenkende mogelijkmakers tussen.’
Vind de balans in alle belangen
‘Als team en netwerk hebben wij helemaal aan het begin samen bepaald wat ons bindt. Dit was echt een cruciaal moment. Dan weet je precies wat iedereen verwacht en wat ieders belang is. En daar kun je dan gedurende het proces rekening mee houden. Bewoners denken en doen bijvoorbeeld veel liever mee binnen hun eigen wijk. Dan is het gebied Leeuwarden Oost te groot. Voor anderen is dit gebied juist nodig om een systeemdoorbraak te realiseren en dan is een wijk te klein.
Je moet dus constant werken vanuit het gezamenlijk belang (de mensen, armoede doorbreken) en rekening houden met ieders eigen belang en de manier waarop zij kunnen bijdragen. Dit vraagt praktische wijsheid en het juiste midden vinden om het goede te doen, zoals Aristoteles zo mooi zei.’
Bouw aan langetermijn-commitment met kortetermijn-resultaten
‘Soms moet je kleine zaken snel oppakken om vertrouwen op te bouwen bij partners of de doelgroep. Dat vertrouwen heb je hard nodig voor de grotere en ingewikkelde vraagstukken. Dit vraagt om het inrichten van versnellingsroutes, die we nu vaak nog niet hebben. Aan de andere kant zijn er veel verschillende partners betrokken, dus je kan niet zomaar dingen doen zonder af te stemmen. Je moet constant de balans vinden tussen tempo en draagvlak, door te luisteren naar signalen en die op te pakken als ze cruciaal zijn voor het doel dat je samen voor ogen hebt.’
Doe het zelf én doe het samen
‘Natuurlijk wil je met een goed plan aankomen voordat je allerlei partners aanhaakt, maar gemeenten moeten niet alles bij zich willen houden. Het is juist belangrijk om andere partijen te betrekken en de juiste expertise erbij te halen op bijvoorbeeld financieringsstrategieën. Koppel ook de betrokken partners aan elkaar en laat hen eigenaar worden van de plannen. Partners weten vaak beter wat nodig is dan de gemeente, dus geef ze de ruimte om iets zelf in te richten. Ik merk – nu we meer richting uitvoering gaan – dat partners elkaar meetrekken en het voortouw nemen.
Het is ook goed om te zien dat gemeenten elkaar op dit vlak steeds meer vinden. Dat werkt vooral in kleine groepen goed. De gemeente Groningen is hier langs geweest om ervaringen uit te wisselen. Wij gaan daar binnenkort weer naartoe. In mijn ervaring maak je echt stappen als je samen een concreet vraagstuk bespreekt. Zo leer je van elkaar.’
Richt je op systeemverandering
‘Op dit moment merken we dat de plannen concreter worden, er komt geld en daarmee ook meer belangen. Dit vraagt om samen goede keuzes maken. Je kunt niet ieders individuele belang dienen, anders doe je van alles een beetje en maak je niet het echte verschil.
We moeten uitdagend genoeg blijven. Ons niet laten verleiden meer van hetzelfde te doen, of alleen maar te gaan voor resultaten op de korte termijn. Behalve als die in het grotere plan passen natuurlijk. Wij mogen het systeem ontwrichten. Pas als we goed zenuwachtig worden, staat er ook echt iets aan verandering te wachten. Onzekerheid is vaak een doorgang naar een nieuwe realiteit. Daarbij is het zaak de goede balans te vinden tussen allerlei paradoxen. Vaak helpt het dan om groot te denken en klein te beginnen.’
